shipper những thế kỷ trước

Ở Tây Ninh nổi tiếng với nghề thủ công đóng xe bò kéo. Ở vùng này kiểu dang xe bò vẫn được duy trì với hình thức riêng. Ấy là bánh xe bò có đường kính lớn, xe cao lênh khênh, có lẽ xuất phát từ địa hình vùng đất này.

Nghề kéo xe bò

Việc đóng thùng xe còn tùy thuộc vào loại xe bò để phục vụ chuyên chở hàng hóa gì. Nếu là xe bò chở gỗ, chở cây rừng thì thường không phải đóng thùng. Còn loại xe bò để chuyên chở các đồ vật dụng phổ thông hoặc nông lâm sản đều được đóng thùng gỗ cẩn thận. Xe bò để chở người còn được đóng hai hàng ghế gỗ dọc thùng xe. Xe chở vật liệu xây dựng cát sỏi đá lại được đóng thùng xe có chốt hầm mở như thùng ben ô tô, cho tiện việc chở hàng.

Có một dạo, người thợ đóng xe bò còn biết cắt lốp ô tô thành dải cao su để bắt vít vào vành sắt của bánh xe bò. Lắp như thế xe chuyên chở nhẹ nhàng hơn và bánh sắt không hằn vết trên mặt đường nhựa.

Bộ vai bò lắp ở càng xe cũng được người thợ làm dụng công. Việc đẽo vai bò bằng gỗ, sao cho im khít với vai bò là khó. Dần dà dùng vai bò bằng da cột đinh cho bền chắc. Có thể thấy xe bò là công cụ vận tải thô sơ vì vậy việc cải tiến công nghệ đóng xe bò cũng không được chú trọng lắm.

Trở thành tỷ phú nhờ làm nghề cày bừa

Chiếc cày, bừa của Đông xuất nếu để cùng cày bừa nơi khác thì không thể nào lẫn được. Từ cái hò nhỏ gọn, đến cái láng thẳng nghiêng tới cái rốn cày khoét khéo và cái lưỡi cày lắp cân. Mỗi cái có mực riêng của Đông Xuất, nhà nông dù đồng màu đồng bãi dùng cày bừa của Đông Xuất thì không chê vào đâu được. Từ các chi tiết nhỏ như khâu, chằng, nén...đến chắc đến xinh tới cái bắp cày, tay bừa xổ bừa chuốt gọn.

Nghề cày bừa

Cày bừa làng Đông Xuất có thể thích ứng cho từng vùng đồng đất nếu đồng bãi thì dùng bừa 8 răng đống bào miền núi thì dùng 24 răng, đồng đất ở xuôi ta thông dụng là dùng bừa 10.11 răng . Với khẩu độ như thế vừa với sức trâu kéo và lực người cầm bừa. Cứ như cày cũng có tới mấy loại. Loại nào là cày hóa để cho đồng chiêm chũng, cày hồi dùng cho đồng màu, cày gang cày chìa vôi cho rẫy cho nương miền núi. Ấy là chưa kể đến cày 1 cày 2 cày 3 trâu kéo sau này.

Cái giỏi của người thợ làm cày bừa là sao cho người nông dân dễ sử dụng và dùng bền. Như chiếc cày chiếc bừa làm suốt vụ vụ này vụ kia ấy vậy mà thường có tuổi thọ 25 - 30 năm. Nhiều cái dùng lâu tay người cầm nhiều đến nỗi cái hò mòn nhỏ tí cày vẫn chắc đấy mới thực là cày Đông Xuất

Ngày nay những người thợ cày giỏi của làng Đông Xuất tập trung thành cơ khí huyện, một số khác tập trung trên xưởng sản xuất nông cụ của tỉnh. Khi cơ khí hóa nông nghiệp chưa ở mức độ cao cày bừa thủ công còn giữ được chức năng của nó. Hàng năm cơ khí huyện Yên Phong sản xuất ra hàng mấy ngàn bộ cày bừa. Cày bừa Đông Xuất vẫn giữ được tín nhiệm với người dùng. Những người cày bừa Đông Xuất luôn nghĩ tới ngày cày máy, bừa máy thay thế hoàn toàn cày bừa tay trên những cánh đồng quê nhà.

Bí mật dường cày thẳng tắp của làng cày bừa

Ai ơi hãy tới chợ Chờ

Cày bừa Đông xuất tha hồ mà mua 

Đó là làng nghề truyền thống Đông Xuất với nghề làm cày bừa. Đông xuất từng nổi tiếng trong ngoài tỉnh bao đời nay. Trong sử sách cũng nhắc đến làng làm cày bừa này, đó là bằng chứng để khẳng định kỹ nghệ làm cày bừa của một làng nghề thủ công Bắc Ninh.
Đông Xuất thuộc huyện Yên Phong Bắc Ninh, làng nằm cách chợ chờ không xa nếu đi từ Bắc Ninh xuống hoặc phủ Từ Sơn lên đều tiện. Đây là trung tâm nông nghiệp cuả Bắc Ninh, phải chăng vì là nơi cấy hái giỏi nên yêu cầu kỹ nghệ làm cày làm bừa càng phải cao hơn ? Sự thúc ép đã đưa Đông Xuất thành tiếng tăm về tay nghề cày bừa cũng từ đó.

Làng cày bừa

Bà con trong làng đều thừa nhận đây là một nghề quý nhưng đến một lúc nào đó dưới sự phát triển của công nghiệp nó sẽ bị thu hẹp dần. Mất nghề khi trên những cánh đồng không còn cảnh cày thủ công máy cày máy bừa chạy băng băng mở những luống đất màu mỡ.
Người nông dân xưa chỉ biết dùng que chọc hốc và tra hạt thóc ngày ấy làm gì có cày bừa. Khi người nông dân biết cầm chiếc gậy vát nhọn để cày thành rãnh đất rồi tới lúc con người biết tận dụng sức kéo của trâu bò và kỹ nghệ rèn sắt phát triển con người biết lấy sắt bọc đầu chiếc gậy vạc nhọn ấy để đỡ mòn. Đấy là chân dung đầu tiên của chiếc cày tay.
Ngày nay ở miền xuôi hay miền ngược người nông dân nào lại không biết cái cày cái bừa? Nghề làm cày bừa tỉnh nào cũng có nhưng vùng quê làm cày bừa đẹp tốt từ bao lâu đời vẫn là Đông Xuất.

Đến bây giờ thôn xóm vẫn giữ được hội của phường cày bừa. Hội tổ chức vào ngày 2 tháng 2 âm lịch. Ngày ấy phường làm cày bừa cùng cả làng ăn uống và tổ chức vui chơi tế lễ. Những trò vui như trọi gà, đánh vật, cờ tướng, hát chèo đều có treo giải. Giải thưởng được ra là những bộ cày rất đẹp, ý nghĩa tưởng niệm người đầu tiên sáng lập ra công nghệ của xóm làng thể hiện lòng biết ơn của con cháu và quyết tâm cố gắng làm tốt hơn xưa là ý nghĩa đáng trọng.